Di lom Koran Lampung Post Tahun 2014, memuat hasil himpunan catatan sejarah Lampung sai dijuk gelagh Lampung Tumbai.
Catatan sejarah sina diakuk jak perpustakaan-perpustakaan sai wat di Negeghi Belanda. Ghupa ni jelma Belanda sai jadi Petugas Pemeghintah Kolonial Belanda di Lampung sai bagian jak negagha Hindia Belanda tumbai ghajin ngeguai catatan perjalanan ghik penelitian.
Catatan sejarah di hantaghani nyebutko bahwa:
1). Gelagh Daerah
Sebutan “Lampung” asalni jak “ampung” sai ghetini telemau mid daghak. Wat muneh ghetini: heni (pasir halus) sai di usung wai mid daghak.
2). Asal – Usul Jelma Lampung
Di peghkighako wat ni jelma Lampung di tetengah antagha kejayaan kerajaan Majapahit jama kerajaan Sriwijaya. Ke ghuwa keghajaan sinji wat sekitar tahun 1430. Jak situs ke purbakalaan Lampung sai wat di pinggegh lawok Keghui nunjuk ko Puyang Lampung Tumbai cakak jak Seminung bu lamban di Gunung Pesagi. Jak isan ampai tughun injuk bentuk kipas mid 2 (ghuwa) haguk mid nutukko pinggegh lawok wilayah Lampung nughun ko kebuwaian Pesisigh, Peminggigh ghik Melinting, umumni bu adat Saibatin ghik bubahasa Lampung dialek A. Sedangko sai tughunan ke belah kighi Pesagi haguk daghak. Yakdo kebuwaiyan Komeghing/Way Kanan, Abung, Tulang Bawang/Menggala. Umum ni bu adat Pepadun ghik bu bahasa Lampung dialek O.
3). Puyang Jelma Lampung
Puyang sai nughunko jelma Lampung disebutko di lom data lapoghan hina gelagh ni “Seghinting” di lom had/aksara Belanda. Tecucok ko di lom masyarakat Lampung aslini, bu gelagh Seghunting.
Hasil penelitian nyebutko di tahun 1830 ghadu wat 40 (pak ngepuluh) kebuwaiyan jelma Lampung asli. Jadi anjak Beliawan Puyang bu lamban di Gunung Pesagi, Sekala Beghak Lampung Barat (tanno) sampai di anak ketughunan Beliawan dipeghkigha ko meghluko 100 tahun/se abad.
4). Falsafah (Pandangan Hughik) jelma Lampung
Palsafah (Pandangan Hughik) jelma Lampung sai tetulis di lom had Lampung Kuno musti gham laksana ko. Falsafah sai jelas ghik dacok diteghima di segala zaman. Di lom piil pesenggighi wat: a) bejuluk, bu adok; b) simah mesughah; c) nyam pogh kemuaghian; d) hiyogh-sumbai.
Palsafah hini sampai ganta dacok melihagha ke angkonan masyarakat adat Lampung. Ke angkonan layin angkah jama papaghda Lampung, kidang jama suku-suku baghih di tanoh Lampung.
Sumber Referensi: Lampung Post, 2014 (dalam buku karya Drs. Hi. Marsitho, M.Pd. dkk. 2000. Pandai Berbahasa Lampung. Bandarlampung: Gunung Pesagi).